معارف بوک

مشاوره با متخصصان
در هر جامعه اى متخصصان متعددى هستند كه هر گروه در رشته اى خاص صاحب نظرند. ولى فقيه نيز بايد مشاورانى از متخصصان مختلف داشته باشد تا آنها در مسايل متفاوت اظهار نظر كنند و نظر مشورتى خود را به ايشان انتقال دهند در نهايت ولىّ فقيه با توجه به مشورتهايى كه انجام مى دهد تصميم مى گيرد و سخن نهايى را اعلام مى كند.
قرآن مى فرمايد: «وَشاوِرْهُمْ فِى الْاَمْرِ فَاِذا عَزَمْتَ فَتَوكَّلْ عَلَى اللّه(15) در كارها با مؤمنان مشورت كن! امّا هنگامى كه تصميم گرفتى [قاطع باش و] بر خدا توكل كن.» اين آيه خطاب به رسول الله(صلى الله عليه وآله) است. بر اساس بينش دينى ما آن حضرت، معصوم و عالِم به علم الهى (لدنّى) بودند، ولى مأمور بودند؛ با مردم و آگاهان در مسائل مشورت نمايند. شايد حكمت اين فرمان اين بود كه مردم را در كارها دخالت دهند، تا آنان با دلگرمى و اطمينان بيشترى با آن حضرت همكارى كنند، در عين حال در آيه تصريح شده كه عزم و تصميم نهايى، با پيامبر است. وقتى پيامبر ـ عظيم الشأن ـ بايد مشورت كند، حاكم غير معصوم ـ كه دسترستى به علم غيب ندارد، سزوارتر به مشورت است، ولى تصميم نهايى با اوست. ممكن است مشاوران رهبر در يك نظام رسمى مثل مجمع تشخيص مصلحت نظام قرار داشته باشند و ممكن است مشاوران غير رسمى باشند.
در تمام كشورهاى دنيا ـ به رغم وجود اختلاف در نوع حكومت ـ رهبران و رؤساى كشورها در زمينه هاى نظامى، فرهنگى، اجتماعى، سياسى و ... مشاور يا مشاورانى دارند كه در امور مختلف از نظرات آنها استفاده مى كنند. در اين باره حاكم اسلامى نيز مانند ديگر رهبران و حاكمان عمل مى كند.
 10. اگر فتواى ولى فقيه با فقهاى ديگر اختلاف (تعارض) داشته باشد، چه بايد كرد؟
عقل آدمى حكم مى كند: انسان در مواردى كه علم و خبرويّت ندارد، به صاحبنظران و متخصصان مراجعه كند. مثلا بيمار كه راه درمان خود را نمى داند، به پزشك رجوع مى كند، يا كسى كه در ساختن خانه مهارت ندارد، از معمار متخصص استمداد مى جويد. همچنين همه انسانها فرصت تحقيق يا توانايى لازم براى استخراج احكام از منابع اصلى شرع را ندارند، پس