صفحه ٣٣٠

نكنيم، زيرا ابراهيم نيز به عفو الهى چشم دوخته، نه پاداش كار خود.
23- اميد و رجا، يك ارزش است. «أَطْمَعُ»
24- ربوبيّت خداوند سبب دلبستگى به عفو و مغفرت اوست. رَبَّ الْعالَمِينَ ... أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لِي 
25- طلب مغفرت، شيوه ى انبياست. «يَغْفِرَ لِي»
26- اگر لطف خاصّ او نباشد، انسان در هر مرحله اى باشد جايزالخطا است.  «خَطِيئَتِي»
27- جلوه ى مبدء و معاد در كلام انبيا آشكار است. خَلَقَنِي ... يَوْمَ الدِّينِ 
28- نيازهاى مادّى و معنوى انسان از آغاز تا پايان زندگى، به دست خداوند است. خَلَقَنِي ... يَوْمَ الدِّينِ 

سوره الشعراء، آيه 83

رَبِّ هَبْ لِي حُكْماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ «83»
 (ابراهيم در ادامه ى سخن خود گفت:) پروردگارا! به من حكمت و دانش مرحمت فرما و مرا به صالحان ملحق كن!

نكته ها:
كلمه ى «حكم» مى تواند به معناى حكومت و سرپرستى و تدبير امور باشد و يا به معناى دانش و معرفت. البتّه «حُكم» معنايى برتر از حكمت دارد، زيرا حكمت تنها قدرت تشخيص حقّ از باطل است و حُكم آگاهى همراه با آمادگى براى اجراى حقّ است. «1»
سعادت انسان در چند جمله خلاصه مى شود كه در دعاى حضرت ابراهيم آمده است: الف: شناخت خداوند و معرفت درونى نسبت به او. «هَبْ لِي حُكْماً»
ب: حضور در جامعه ى صالح. «أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ»
ج: نام نيك در تاريخ. «لِسانَ صِدْقٍ فِي الْآخِرِينَ»