صفحه ١٩٥

پيام ها:
1- الگوهاى مثبت و منفى، هر دو را بايد معرّفى كرد. (الگوى مثبت؛ رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ ... و الگوى منفى: وَ الَّذِينَ كَفَرُوا ... أَوْ كَظُلُماتٍ ...
2- عمل مؤمن، نور و عمل كافر، ظلمات است. أَعْمالُهُمْ ... كَظُلُماتٍ 
3- اعمال خوب كفّار، همچون سراب واعمال بد آنها، همچون ظلمات است. كَسَرابٍ ... أَوْ كَظُلُماتٍ 
4- علم، انسان را از نور وحى بى نياز نمى كند. اگر نور الهى نباشد، هيچ نورى انسان را نجات نمى دهد. «فَما لَهُ مِنْ نُورٍ»

سوره النور، آيه 41 - 42

أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِيحَهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَفْعَلُونَ «41»
آيا نديدى كه هر كه در آسمان ها و زمين است و پرندگان بال گشوده (در حال پرواز) براى خدا تسبيح مى گويند، و هر يك نيايش و تسبيح خود را مى داند؟ و خداوند به آنچه مى كنند، داناست.
وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ «42»
و فرمانروايى آسمان ها و زمين، مخصوص خداست. و بازگشت (همه) به سوى اوست.

نكته ها:
قرآن، بارها مسأله ى تسبيح موجودات و سجده و نماز آنها را با صراحت بيان كرده و فرموده است: شما تسبيح آنها را نمى فهميد. «1» از اين آيات به دست مى آيد كه علم و شعور، مخصوص انسان ها نيست. گرچه بعضى مفسّران تسبيح موجودات هستى را تسبيح تكوينى