صفحه ٧٠

نكته ها:
ديدگاه مشركان اين بود كه خداوند به بعضى اشيا و بت ها قدرت تدبير و تصميم عطا كرده ولى خودش فوق همه آنهاست، آنان خيال مى كردند كه جهان تحت تدبير خدايان (ارباب) است و خدا را «رب الارباب» و خداى خدايان مى پنداشتند. اين آيه مى فرمايد: خداوند هيچ گونه اقتدارى به هيچ يك از معبودهاى خيالى شما نداده و هستى تحت تدبير خداى يكتاست. «يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً»
شايد مراد از نزول سلطان در آيه، سلطه ى علمى است. يعنى مشركان به سراغ معبودها و بت هايى مى روند كه هرگز خداوند دليل و برهانى از علم و منطق يا وحى به حمايت آنان نفرستاده است.
پيام ها:
1- انگيزه ى پرستش، يا فرمان الهى است: «يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً»، يا رهنمود عقل وعلم است: «لَيْسَ لَهُمْ بِهِ عِلْمٌ» و يا به اميد يارى و استمداد اوست. «ما لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ» و مشركان هيچ كدام را ندارند.
2- هر پرستشى كه بدون دليلى از وحى وعلم باشد، ظلم است. «وَ ما لِلظَّالِمِينَ»

سوره الحج، آيه 72

وَ إِذا تُتْلى  عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنْكَرَ يَكادُونَ يَسْطُونَ بِالَّذِينَ يَتْلُونَ عَلَيْهِمْ آياتِنا قُلْ أَ فَأُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذلِكُمُ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ «72»
و هنگامى كه آيات روشن ما بر آنان خوانده مى شود، در چهره ى كسانى كه كفر ورزيدند ترش روئى و خشم را مى شناسى (به گونه اى كه) نزديك است به كسانى كه آيات ما را بر آنان مى خوانند حمله كنند، (به آنان) بگو:
آيا شما را به چيزى بدتر از اين خبر دهم؟ آتشى كه خداوند به كافران وعده داده است، و چه بد سرانجامى است.