معارف بوک

مغيره نازل شده است كه پشت سر پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله غيبت مى كرد، و در پيش رو طعن و استهزا مى نمود.
بعضى ديگر آن را در باره افرادى ديگرى از سران شرك و دشمنان كينه توز و سرشناس اسلام مانند «اخنس بن شريق» و «امية بن خلف» و «عاص بن وائل» دانسته اند.
ولى چنانچه اين شأن نزولها را بپذيريم باز عموميت مفهوم آيات شكسته نمى شود، بلكه شامل تمام كسانى است كه داراى اين صفاتند.
 (آيه 1)- واى بر عيبجويان و غيبت كنندگان! اين سوره با تهديدى كوبنده آغاز مى شود، مى فرمايد: «واى بر هر عيبجوى مسخره كننده اى!» (وَيْلٌ لِكُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ).
آنها كه با نيش زبان و حركات، دست و چشم و ابرو در پشت سر و پيش رو، ديگران را استهزا كرده، يا عيبجوئى و غيبت مى كنند، يا آنها را هدف تيرهاى طعن و تهمت قرار مى دهند.
از مجموع كلمات ارباب لغت استفاده مى شود كه دو واژه «همزه» و «لمزه» به يك معنى است، و مفهوم وسيعى دارد كه هرگونه عيبجوئى و غيبت و طعن و استهزا به وسيله زبان و علائم و اشارات و سخن چينى و بدگوئى را شامل مى شود.
اصولا آبرو و حيثيت اشخاص از نظر اسلام بسيار محترم است، و هر كارى كه موجب تحقير مردم گردد گناه بزرگى است.
در حديثى از پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله آمده است: «ذليل ترين مردم كسى است كه به مردم توهين كند»! در حديث ديگرى پيغمبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: «من در شب معراج گروهى از دوزخيان را ديدم كه گوشت از پهلويشان جدا مى كردند و به آنها مى خوراندند! از جبرئيل پرسيدم اينها كيانند؟
گفت: اينها عيبجويان و استهزاكنندگان از امت تواند»!
 (آيه 2)- سپس به سر چشمه اين عمل زشت (عيبجوئى و استهزا) كه غالبا