معارف بوک

نگهدارنده پرندگان در آسمان، همان نگهدارنده زمين و موجودات ديگر است و هر زمان اراده كند نه پرنده قدرت پرواز دارد و نه زمين آرامش خود را حفظ مى كند.
 (آيه 20)- در اين آيه به اين معنى اشاره مى كند كه كافران در برابر قدرت خداوند هيچ گونه يار و مددكارى ندارند، مى فرمايد: «آيا اين كسى كه لشكر شماست مى تواند شما را در برابر خداوند رحمان يارى دهد»؟! (أَمَّنْ هذَا الَّذِي هُوَ جُنْدٌ لَكُمْ يَنْصُرُكُمْ مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ).
نه تنها نمى توانند شما را در گرفتاريها يارى دهند، بلكه اگر بخواهد همانها را مأمور عذاب و نابودى شما مى كند.
 «ولى كافران تنها گرفتار فريبند» (إِنِ الْكافِرُونَ إِلَّا فِي غُرُورٍ).
پرده هاى غرور و جهل بر عقلهاى آنها افتاده، و به آنان اجازه نمى دهد اين همه درس عبرت را بر صفحات تاريخ يا در گوشه و كنار زندگى خود ببينند.
 (آيه 21)- باز براى تأكيد بيشتر مى افزايد: «يا آن كس كه شما را روزى مى دهد اگر روزيش را باز دارد» چه كسى مى تواند نياز شما را تأمين كند؟ (أَمَّنْ هذَا الَّذِي يَرْزُقُكُمْ إِنْ أَمْسَكَ رِزْقَهُ).
هرگاه به آسمان دستور دهد نبارد، و زمينها گياهى نروياند، و يا آفات مختلف نباتى محصولات را نابود كنند، چه كسى توانائى دارد غذائى در اختيار شما بگذارد؟ و يا اگر روزيهاى معنوى و وحى آسمانى را از شما قطع كند چه كسى توانائى راهنمائى شما را دارد؟
اينها حقايقى است آشكار، ولى لجاجت و خيره سرى، حجابى است در برابر درك و شعور آدمى، و لذا در پايان آيه مى فرمايد: «بلكه آنها در سركشى و فرار از حقيقت لجاجت مى ورزند» (بَلْ لَجُّوا فِي عُتُوٍّ وَ نُفُورٍ).
 (آيه 22)- راست قامتان جاده توحيد! در تعقيب آيات گذشته، پيرامون كافران و مؤمنان، در اين آيه وضع حال اين دو گروه را در ضمن مثال جالبى منعكس ساخته، مى فرمايد: «آيا كسى كه به رو افتاده حركت مى كند، به هدايت نزديكتر است، يا كسى كه راست قامت در صراط مستقيم گام بر مى دارد» و پيش مى رود.