معارف بوک

و شرم آورترين گناهان است.
جمع ميان هر سه تفسير نيز امكان پذير است.
 (آيه 20)- بعد به چهارمين عمل نكوهيده آنها پرداخته، مى افزايد: «و مال و ثروت را بسيار دوست مى داريد» و به خاطر آن گناهان زيادى مرتكب مى شويد! (وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا).
شما افرادى دنيا پرست، ثروت اندوز، عاشق و دلباخته مال و متاع دنيا هستيد، و مسلما كسى كه چنين علاقه فوق العاده اى به مال و ثروت دارد به هنگام جمع آورى آن ملاحظه مشروع و نامشروع و حلال و حرام را نمى كند، و نيز چنين شخصى حقوق الهى آن را اصلا نمى پردازد، و يا كم مى گذارد، و نيز چنين كسى جائى براى ياد خدا در دل او نيست.
و به اين ترتيب بعد از ذكر آزمايش انسانها به وسيله نعمت و بلا، آنها را متوجه چهار آزمايش مهم مى كند.
و عجب اين كه تمام اين آزمونها جنبه مالى دارد، و در واقع اگر كسى از عهده آزمايشهاى مالى برآيد آزمايشهاى ديگر براى او آسانتر است.
 (آيه 21)- روزى بيدار مى شوند كه كار از كار گذشته! به دنبال نكوهشهايى كه در آيات قبل از طغيانگران دنياپرست و متجاوز به حقوق ديگران شده بود، در اينجا به آنها اخطار مى كند كه سر انجام قيامتى در كار است، و حساب و كتاب و مجازات شديدى در پيش است، بايد خود را براى آن آماده كنند.
نخست مى فرمايد: «و چنان نيست كه آنها مى پندارند» (كَلَّا). كه حساب و كتابى در كار نيست، و اگر خدا مال و ثروتى به آنها داده به خاطر احترام آنها بوده نه براى آزمايش و امتحان.
 «در آن هنگام كه زمين سخت در هم كوبيده شود» (إِذا دُكَّتِ الْأَرْضُ دَكًّا دَكًّا).
تعبير «دكّا» اشاره به زلزله ها و حوادث تكان دهنده پايان دنيا و آغاز رستاخيز است، چنان تزلزلى در اركان موجودات رخ مى دهد كه كوهها همه از هم متلاشى