معارف بوک

اين احتمال نيز وجود دارد كه مواد مذاب درون زمين با زلزله هاى هولناك و وحشتناك بكلى بيرون مى ريزد، و همه پستيها را پر مى كند و سپس درون زمين خالى و آرام مى گردد.
 (آيه 5)- باز به دنبال اين سخن، مى افزايد: «و تسليم فرمان پروردگارش گردد و شايسته است» كه تسليم باشد (وَ أَذِنَتْ لِرَبِّها وَ حُقَّتْ).
اين حوادث عظيم كه با تسليم كامل همه موجودات توأم است، از يكسو بيانگر فناى اين دنياست، فناى زمين و آسمان و انسانها و گنجها و گنجينه ها، و از سوى ديگر دليل بر ايجاد نقطه عطفى است در جهان آفرينش، و مرحله نوين و تازه هستى.
و از سوى سوم نشانه قدرت خداوند بزرگ است، بر همه چيز مخصوصا بر مسأله معاد و رستاخيز.
آرى! هنگامى كه اين حوادث واقع شود، انسان، نتيجه اعمال نيك و بد خود را مى بيند- و اين جمله اى است كه در تقدير است.
 (آيه 6)- تلاشى پر رنج به سوى كمال مطلق! سپس انسانها را مخاطب ساخته و سرنوشت آنها را در مسيرى كه در پيش دارند براى آنها روشن كرده، مى فرمايد: «اى انسان تو با تلاش و رنج به سوى پروردگارت مى روى، و او را ملاقات خواهى كرد» (يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّكَ كادِحٌ إِلى  رَبِّكَ كَدْحاً فَمُلاقِيهِ).
اين آيه اشاره به يك اصل اساسى در حيات همه انسانهاست، كه همواره زندگى، آميخته با زحمت و رنج و تعب است، حتى اگر هدف رسيدن به متاع دنيا باشد، تا چه رسد به اين كه هدف آخرت و سعادت جاويدان و قرب پروردگار باشد، اين طبيعت زندگى دنياست، حتى افرادى كه در نهايت رفاه زندگى مى كنند آنها نيز از رنج و زحمت و درد بركنار نيستند.
تعبير به «ملاقات پروردگار» در اينجا، خواه اشاره به ملاقات صحنه قيامت كه صحنه حاكميّت مطلقه اوست باشد، يا ملاقات جزا و پاداش و كيفر او، يا ملاقات خود او از طريق شهود باطن، نشان مى دهد كه اين رنج و تعب تا آن روز ادامه خواهد