(آيه 22)- «تو سلطه گر بر آنان نيستى كه (بر ايمان) مجبورشان كنى» (لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ).
آرى! آفرينش آسمان و زمين و كوهها و حيوانات نشان مى دهد كه اين عالم بى حساب نيست، و آفرينش انسان نيز هدفى داشته، اكنون كه چنين است آنها را با تذكرات خويش به اهداف خلقت و آفرينش آشنا ساز، و راه قرب خدا را به آنها نشان ده، و در مسير تكامل رهبر و راهنمايشان باش.
البته راه كمال در صورتى پيموده مى شود كه با ميل و اراده و اختيار همراه باشد، تو هرگز نمى توانى آنها را مجبور سازى، و اگر هم مى توانستى فايده اى نداشت.
(آيه 23)- در اين آيه به صورت يك استثنا، مى فرمايد: «مگر كسى كه پشت كند و كافر شود» (إِلَّا مَنْ تَوَلَّى وَ كَفَرَ). كه در برابر آنها به زور متوسل شو و مقابله كن.
(آيه 24)- «كه خداوند او را به عذاب بزرگ مجازات مى كند» (فَيُعَذِّبُهُ اللَّهُ الْعَذابَ الْأَكْبَرَ).
منظور از عذاب اكبر يا «عذاب آخرت» است در برابر «عذاب دنيا» كه عذاب كوچك و كم اهميت نسبت به آن است و يا قسمت شديدترى از عذاب قيامت و دوزخ است زيرا عذاب همه مجرمان در دوزخ يكسان نيست.
(آيه 25)- و در پايان سوره با لحنى تهديد آميز مى گويد: «به يقين بازگشت (همه) آنها به سوى ما است» (إِنَّ إِلَيْنا إِيابَهُمْ).
(آيه 26)- بعد مى افزايد: «و مسلما حسابشان (نيز) بر ما است» (ثُمَّ إِنَّ عَلَيْنا حِسابَهُمْ).
و اين در حقيقت نوعى دلدارى و تسلى خاطر به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله است كه در مقابل لجاجت آنها ناراحت و دلسرد نشود، و به كار خود ادامه دهد، و در ضمن تهديدى است نسبت به همه اين كافران لجوج كه بدانند حسابشان با كيست.
به اين ترتيب سوره غاشيه كه از مسأله قيامت آغاز شد به مسأله قيامت نيز پايان مى يابد.
«پايان سوره غاشيه»