معارف بوک

قيامت يك روز بسيار طولانى است، و انسان از مواقف و گذرگاههاى متعددى بايد بگذرد و در هر صحنه و موقفى بايد مدتى بايستد، در بعضى از اين مواقف مطلقا سؤالى نمى شود.
و در بعضى از مواقف مهر بر دهان انسان گذارده مى شود و اعضاى بدن به شهادت بر مى خيزند. و در بعضى، از انسانها دقيقا پرسش مى شود.
خلاصه هر صحنه اى شرايطى دارد.
 (آيه 40)- و باز در تعقيب آن همگان را مخاطب ساخته، مى گويد «پس كدامين نعمتهاى پروردگارتان را تكذيب مى كنيد»؟! (فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ).
 (آيه 41)- آرى در آن روز سؤال نمى شود، بلكه «مجرمان از چهره هايشان شناخته مى شوند» (يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيماهُمْ).
گروهى داراى چهره هاى بشاش نورانى و درخشانند كه بيانگر ايمان و عمل صالح آنهاست، و گروهى ديگر صورتهائى سياه و تاريك و زشت و عبوس دارند كه نشانه كفر و گناه آنهاست، چنانكه در آيات 39 تا 41 سوره عبس مى خوانيم: «در آن روز چهره هائى درخشان و نورانيند، و چهره هائى تاريك، كه سياهى مخصوصى آن را پوشانيده».
سپس مى افزايد: «و آنگاه آنها را از موهاى پيش سر، و پاهايشان مى گيرند» و به دوزخ مى افكنند! (فَيُؤْخَذُ بِالنَّواصِي وَ الْأَقْدامِ).
گرفتن مجرمان با موى پيش سر، و پاها، ممكن است به معنى حقيقى آن باشد كه مأموران عذاب اين دو را مى گيرند و آنها را از زمين برداشته، با نهايت ذلت به دوزخ مى افكنند، و يا كنايه از نهايت ضعف و ناتوانى آنها در چنگال مأموران عذاب الهى است، كه اين گروه را با خوارى تمام به دوزخ مى برند، و چه صحنه دردناك و وحشتناكى است آن صحنه!
 (آيه 42)- باز از آنجا كه يادآورى اين مسائل در زمينه معاد هشدار و لطفى است به همگان مى افزايد: «پس كدامين نعمتهاى پروردگارتان را تكذيب مى كنيد»؟! (فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ).