صفحه ٤١٣

دانه هاى غذائى كه مايه اصلى تغذيه انسان و انواع حيوانات است، دانه هايى كه اگر يك سال بر اثر خشكسالى قطع شود قحطى و گرسنگى تمام جهان را فرا مى گيرد و انسانها همه در زحمت فرو مى روند.
 (آيه 28)- و در مرحله بعد مى افزايد: «و (همچنين) انگور و سبزى بسيار» (وَ عِنَباً وَ قَضْباً).
ذكر «عنب» (انگور) از ميان تمام ميوه ها به خاطر مواد غذائى و حياتى فراوانى است كه در اين ميوه نهفته شده و آن را به صورت يك غذاى كامل درآورده است.
توجه داشته باشيد كه «عنب» هم به «انگور» گفته مى شود و هم به «درخت انگور» و در آيات قرآن بر هر دو اطلاق شده، ولى در اينجا مناسب همان انگور است.
 «قضب» در اينجا معنى گسترده اى دارد كه هم سبزيهاى خوردنى را شامل مى شود، و هم ميوه هاى بوته اى و هم ريشه هاى غذائى را.
 (آيه 29)- سپس مى افزايد: «و زيتون و نخل فراوان» (وَ زَيْتُوناً وَ نَخْلًا).
تكيه روى اين دو ميوه نيز دليلش روشن است چرا كه امروز ثابت شده كه هم «زيتون» و هم «خرما» از مهمترين مواد غذائى نيروبخش و مفيد و سلامت آفرين است.
 (آيه 30)- و در مرحله بعد مى افزايد: «و باغهاى پردرخت» با انواع ميوه هاى رنگارنگ (وَ حَدائِقَ غُلْباً).
 (آيه 31)- سپس مى افزايد: «و ميوه و چراگاه» (وَ فاكِهَةً وَ أَبًّا).
 «ابّ» به معنى گياهان خودرو و چراگاهى است كه آماده چريدن حيوانات و يا چيدن گياهان باشد.
در اينجا اين سؤال پيش مى آيد كه در آيات گذشته بعضى از ميوه ها بالخصوص مطرح شده بود، و در اينجا ميوه بطور كلى مطرح شده، و از اين گذشته در آيه قبل كه سخن از باغها مى گفت ظاهرا نظر به ميوه هاى باغها داشت، چگونه