معارف بوک

مؤمن به جائى نمى رسد، و به اين ترتيب رابطه اين آيات با آيات گذشته روشن مى شود.
نخست مى فرمايد: «هيچ مصيبتى رخ نمى دهد مگر به اذن خدا» (ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ).
منظور از «اذن» در اينجا همان اراده تكوينى خداوند است، نه اراده تشريعى.
از مجموع آياتى كه در باره مصائب در قرآن مجيد آمده بر مى آيد كه مصائب بر دو گونه است: مصائبى كه با طبيعت زندگى انسان سرشته شده، و اراده بشر كمترين تأثيرى در آن ندارد، مانند مرگ و مير و قسمتى از حوادث دردناك طبيعى.
دوم مصائبى كه انسان به نحوى در آن نقشى داشته باشد.
قرآن در باره دسته اول مى گويد: همه به اذن خدا روى مى دهد؛ و در باره قسم دوم مى گويد: به خاطر اعمال خودتان دامانتان را مى گيرد «1».
سپس در دنباله آيه به مؤمنان بشارت مى دهد كه: «و هر كس به خدا ايمان آورد، خدا قلبش را هدايت مى كند» (وَ مَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ). آن چنان كه در برابر مصائب زانو نزند، مأيوس نشود، جزع و بيتابى نكند.
اين هدايت الهى هنگامى كه به سراغ انسان آيد در نعمتها شاكر مى شود و در مصيبتها صابر، و در برابر قضاى الهى تسليم.
و در پايان آيه مى فرمايد: «و خداوند به هر چيز داناست» (وَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ ءٍ عَلِيمٌ).
اين تعبير مى تواند اشاره اجمالى به فلسفه مصائب و بلاها باشد كه خداوند روى علم و آگاهى بى پايانش براى تربيت بندگان و اعلام بيدارباش و مبارزه با هرگونه غرور و غفلت گهگاه در زندگانى آنها مصائبى ايجاد مى كند، تا