لَهُ »(60)
شایسته نیست دروغ گفتن ـ خواه شوخى یا جدّى ـ و نیز شایسته نیست یکى از شما به فرزندش وعده اى بدهد سپس وفا نکند.
بدیهى است اگر پدر و مادر عادت به راستگویى ( حتى در وعده هاى کوچکى که به فرزند خود مى دهند ) داشته باشند هرگز فرزند آنها دروغگو نخواهد شد.
دروغ در موارد استثنایى
بزرگان فقها و علماى اخلاق به پیروى از احادیثى که در این زمینه وارد شده مواردى را بعنوان استثناء از حکم دروغ ذکر کرده که بعضى آن را در دو موضوع خلاصه نموده اند: « اضطرار » و « اصلاح ذات البین ».
در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده:
« اِحْلِفْ بِاللهِ کاذِباً وَنَجِّ اَخاکَ مِنَ الْقَتْلِ »(61)
سوگند دروغ بخور و برادر بى گناهت را از مرگ نجات بده !
ولى دو نکته است که در اینجا باید به آن توجه داشت:
نخست اینکه تمام موارد استثناء در حقیقت به یک موضوع بازمى گردد و آن اینکه دروغ فقط بخاطر مصالح مهمترى که مفاسد آن را تحت الشعاع خود قرار دهد مجاز مى شود، و البته این موضوع منحصر به مسأله « صدق » و « کذب » نیست، بلکه سایر محرمات مانند « اکل میته »،