صفحه ٥٧

   4 ـ در مصباح الشریعه از امام صادق (علیه السلام) نیز نقل شده که فرمود:

« صاحِبُ الْعُزْلَةِ مُتَحَصِّنُ بِحِصْنِ اللهِ وَمُحْتَرِسٌ بِحَراسَتِهِ فَیا طُوبى لِمَنْ تَفَرَّدَ بِهِ سِرّاً وَعَلانِیَةً »(28)
گوشه گیران در قلعه الهى و تحت حفاظت پروردگار مى باشند، خوشا به حال آنها که در آشکار و نهان با خدایند.
 

زیانهاى گوشه گیرى و انزوا
   در برابر منافع و فوایدى که در بالا براى عزلت و انزوا ذکر گردید زیانهاى متعددى در تنهایى و فواید زیادى در معاشرت است که آنها را مى توان دلایل برترى و فضیلت معاشرت شمرد:
نخستین چیزى که اهمیت و ارزش معاشرت را روشن مى سازد این است که کسب غالب ملکات فاضله اخلاقى تنها در اجتماع میسر است و در تنهایى ممکن نیست، زیرا بیشتر این ملکات مربوط به طرز روابط با یکدیگر مى باشد. تواضع و فروتنى و محبت و ایثار و عفو و گذشت و سخاوت و بردبارى و کظم غیظ و عاطفه و ترحم و تملک نفس و... در چگونگى روابط و مناسبات انسانها پیدا مى شود و براى کسب این فضائل حتماً باید در دل اجتماع زندگى نمود.
   از این گذشته سلامتى از مفاسد اخلاقى از قبیل حسد، تکبر، دروغ، غیبت و... بواسطه انزوا و گوشه گیرى، در حقیقت فضیلت و افتخار نیست;