صفحه ٩٢

موضوع را به اصطلاح ماست مالى کرده و خود را از زیر بار مؤاخذه رها مى سازد.
   ولى بعکس کسى که مقید به رعایت اصل « صدق و راستى » باشد ناگزیر است که تمام این امور را رعایت نماید و لذا نمى تواند لاابالى باشد.

    دروغگو حتى به خودش هم اطمینان ندارد !
 افرادى که دروغ مى گویند نه تنها به دیگران اطمینان ندارند چون آنها را هم مثل خودشان فرض مى کنند; بلکه به خودشان هم اطمینان ندارند، چون به واقعیت همه چیز، حتى به میزان توانایى قدرت خویش در برابر مشکلات و حوادث مختلف زندگى، به عزم و اراده خود در مورد انجام کارها، ظنین هستند.
   در کلمات قصار امیر مؤمنان على(علیه السلام) مى خوانیم:

« اِیّاکَ وَمُصادَقَةَ الْکَذّابِ فَاِنَّهُ کَالسَّرابِ ! یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَیُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ »(58)
از دوستى با دروغگو برحذر باش چرا که او مثل سراب است، دور را در نظر تو نزدیک، و نزدیک را دور مى سازد.

   گرچه این موضوع یعنى دگرگون ساختن چهره واقعیتها، نسبت به معاشرین دروغگو گفته شده ولى این حالت بر اثر عادت به دروغ، در خود شخص دروغگو نیز پیدا مى شود و نسبت به واقعیتها و حقایق مربوط به