صفحه ٦٤

مردم باید بعضى از ساعات شب و روز را در حال انزوا و تنهایى بسر برد تا در این ساعات بتواند به فکر و مطالعه عمیق بپردازد و فراغت براى عبادت و توجه مخصوص و خالى از هرگونه شک و ریا نسبت به خداوند حاصل نماید، بسیارى از بزرگان در برنامه زندگى روزانه چنین ساعاتى را داشته اند و ممکن است قسمتى از روایات عزلت نیز اشاره به همین معنى بوده باشد.
   بنابراین نخستین اصل در زندگى انسان معاشرت است، و انزوا و عزلت موارد خاصى دارد.
 

 مراقبه و محاسبه یا بررسى انگیزه ها و نتایج
 علماى اخلاق در کتب خود لزوم این دو اصل را در تحصیل ملکات فاضله اخلاقى و نجات از رذائل، تأکید کرده اند، و مسلماً بدون این دو هیچ کس نمى تواند مراتب تکامل روحى و اخلاقى را بپیماید.
   « مراقبت » همان توجه کامل به چگونگى اعمال و کارها قبل از انجام آن است و « محاسبه » مربوط به بررسى نتیجه و آثار عمل پس از انجام آن مى باشد.
   گاه مى شود مختصر غفلت و بى خبرى از خود، در یکى از این دو مرحله، انسان را گرفتار سرنوشت شومى مى سازد که رهایى از آن به آسانى ممکن نیست.
   حال روح انسان در این قسمت درست مانند جسم است انسان، براى حفظ سلامت جسم خود ناچار است مراقبتهاى مختلف بهداشتى داشته