صفحه ١٨٨

اینقدر مسلم شده که هیچ یک از عوامل تفرقه و جدایى گذشته یک عامل حقیقى و غیر قابل اجتناب نیست; همین درک، راه را براى آینده روشنتر و صافتر مى سازد.
   و به این ترتیب ثابت شد که همه جامعه بشریت مى تواند در یک واحد ادغام گردد.

    نیرومندترین پیوند اجتماعى
   به وجود آوردن واحد بزرگ اجتماعى ـ  بخصوص در مقیاس بزرگ جهانى و بین المللى  ـ بیش از هر چیز نیازمند به امور زیر است:
    1 ـ سهولت وسائل ارتباطى
 این موضوع امروز بطور قابل ملاحظه اى حل شده و مسلماً در آینده نیز با پیشرفت وسائل مختلف بهتر و عالیتر خواهد گردید.

    2 ـ وحدت ایدئولوژى
 گرچه همانطور که گفتیم بدون وحدت فکرى نیز مى توان بر اساس « وحدت منافع حیاتى » و « جهات مشترک انسانى »، جامعه واحدى بوجود آورد ولى تردیدى نیست که همبستگى میان قشرها و جناحهاى مختلف چنین جامعه اى ضعیف و سرد و ناپایدار و آمیخته با ترس و وحشت و دو دلى خواهد بود. و در چنین شرایطى مسلماً همکاریها محدود و احتیاط آمیز مى باشد و با چنین همکاریها نمى توان جامعه کاملا