صفحه ٢٣٣

شود که هم خود صحیح باشد و هم به منظور نیل به هدف صحیحى مورد استفاده قرار گیرد.
 

    پى جویى حقیقت کنیم یا پرخاشگرى و جدال ؟
    چرا از مباحثات خود نتیجه نمى گیریم ؟

  امور زیر را همه به هنگام مباحثه با دیگران کراراً دریافته ایم:
   1 ـ زیاد دیده ایم که پس از ساعتها گفتگو هیچ گونه موفقیتى در پیشرفت مذاکرات بدست نیاورده ایم در حالى که به عقیده ما مطلب کاملا واضح و قابل قبول بوده، ولى طرف از پذیرفتن آن سرباز زده است.
   2 ـ بسیار دیده شده که طرف ما پس از مباحثات فراوان در عقیده خود راسختر و متعصب تر شده است !
   3 ـ بسیار مى شود که پس از مباحثه طولانى احساس مى کنیم که در دل خود آن صفا و صمیمیت گذشته را نسبت به طرف نداریم و نسبت به او کینه و نفرت بى دلیلى احساس مى کنیم !
   4 ـ تاریخ مباحثات و مناقشات مذهبى و مکتبهاى سیاسى نشان مى دهد که از نیروهاى فراوانى که در راه اثبات یک عقیده یا یک مکتب بکار رفته و کتابهاى زیاد با زحمات و هزینه هاى فراوان تهیه شده بسیار کم بهره گرفته شده است.
   5 ـ بسیار دیده شده که مذاکرات علمى که در یک محیط صمیمانه آغاز گردیده منجر به نزاعها و گاهى گلاویز شدن افراد و یا ضرب و جرح آنها