صفحه ٢٩

ایمان آورده اند .

   و در کلمات قصار على (علیه السلام) مى خوانیم :

« لِلْمُؤْمِنِ ثَلاثُ ساعات : فَساعَةٌ یُناجِی فِیها رَبَّهُ وَساعَةٌ یَرُمُّ مَعاشَهُ وَساعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَبَیْنَ لَذَّتِها فِیما یَحِلُّ وَیَجْمُلُ »(8)
انسان مؤمن ساعات زندگى خود را به سه بخش تقسیم مى کند : قسمتى را صرف مناجات با پروردگارش مى نماید ; قسمت دیگرى را در طریق اصلاح معاش و زندگیش به کار مى گیرد ; و قسمت سوم براى بهره گیرى از لذتهاى حلال و دلپسند .

   و در بعضى از روایات این جمله نیز دیده مى شود : « وَذلِکَ عَوْنٌ عَلى سائِرِ السّاعاتِ » « و این قسمت اخیر مایه نیرو و کمک به سایر قسمتهاست » .


اخلاق فردى و اجتماعى
 بعضى معتقدند تمام اصول اخلاقى بازگشت به مناسبات خاص اجتماعى انسان با دیگران مى کند بطورى که اگر اجتماعى اصلا وجود نمى داشت و هر انسانى کاملا جدا از دیگران مى زیست و هر فرد ، بى خبر از وجود دیگران زندگى مى کرد ، « اخلاق » اصولا مفهومى نداشت ، زیرا غبطه و حسد ، تواضع و تکبر ، حسن ظن ، عدالت و جور ، عفت ، سخاوت و بخل و امثال اینها همه از مسایلى است که فقط و فقط در اجتماع