صفحه ١٣٩

عقب نشینى مى نماید براى پر کردن خلأیى که از این نظر پدید آمده دنبال بدلهاى خیالى و ذهنى مى رود، گاهى در عالم رؤیا آنها را مى جوید ( قسمتى از رؤیاها معلول همین جهت است و ضرب المثل معروف شتر در خواب بیند پنبه دانه... یا هرکسى را نقش خود بیند در آب... نیز اشاره به همین معنى است ).
   و گاهى در جهان « تخیلات شاعرانه » و « رؤیاهاى در حال بیدارى » آنها را جستجو مى نماید و لذا شعراى توانا که در اشعار آنها شور و سوز و تأثیر و نشاطى هست آنهایى هستند که علاوه بر نبوغ شعرى، در زندگى خود مواجه با گمشده ها، ناکامیها و شکستها، محبتهاى آتشین و عشقهاى بى سرانجام شده اند و گمشده و معشوق خود را در جهان خیال در لابه لاى نازک کاریهاى شعرى و ظرافتهاى ادبى جستجو کرده اند و از این راه نیروى تخیلى آنها پرورش فوق العاده اى یافته است و طبق مثل معروف « شعر هر قدر خیال انگیزتر باشد زیباتر و جالبتر خواهد بود ! »
   خلاصه اینکه « گریز روانى بسوى خیال » سرچشمه بسیارى از پدیده هاى روانى و از جمله سوء ظن و بدبینى و بدگمانى است.
2 ـگاهى سرچشمه سوء ظن، ناپاکى و آلودگى خود انسان است. همانطور که خوشبینى زیاد گاهى از صفا و پاکى خود شخص سرچشمه مى گیرد، یعنى روى اصل « مقایسه به خود » دیگران را بد یا خوب تصور مى کند; این موضوع مخصوصاً در افراد کم اطلاع و ساده ذهن تظاهر بیشترى دارد.
3 ـ تبرئه یا تخفیف مجازات خود:در دادگاه وجدان نیز یکى