« توریه » داخل در ادّله کذب مى باشد ؟
بطور کلى در این مورد سه قول دیده مى شود:
1 ـ عده اى معتقدند توریه اصلا دروغ نیست، و لذا گفته اند: « باید در موارد ضرورت چنان سخن بگوید که از دروغ خارج گردد ».
طرفداران این قول چنین استدلال مى کنند که: مقیاس در صدق و کذب کلام، مراد متکلم ـ و بعبارت دیگر مستعمل فیه ـ است، بنابراین اگر مراد گوینده صحیح باشد کلام « صادق » خواهد بود اگرچه مخاطب چیز دیگرى از آن بفهمد، زیرا اشتباه او در فهم مراد گوینده تأثیرى در صدق و کذب کلام ندارد.
روایات متعددى که در توجیه قول ابراهیم (علیه السلام) در جواب بت پرستان:
( بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هذا فَاسْئَلُوهُمْ اِنْ کانُوا یَنْطِقُونَ )(64)
( ابراهیم ) گفت: بلکه این کار را بزرگشان کرده است ! از آنها بپرسید اگر سخن مى گویند !
و توجیه گفتار سخنگوى یوسف (علیه السلام):
( اِنَّکُمْ لَسارِقُونَ )(65)
شما دزد هستید.
وارد شده نیز این را تأیید مى کند که توریه جزء کذب نیست.
2 ـ بعضى دیگر مانند مرحوم محقق قمى (رحمه الله) معتقدند که توریه داخل در کذب است، زیرا مقیاس در صدق و کذب، ظاهر کلام است نه مراد