صفحه ١٥٠

ارزیابى شخصیت افراد، تاریک مى سازد و ما را در شناسایى افراد به اشتباهات بزرگى مبتلا مى گرداند، این اشتباهات تنها زیان اخلاقى و معنوى ندارد بلکه ما را از بهره بردارى از منابع فکرى و اخلاقى افراد شایسته ـ  بواسطه سوء ظن  ـ محروم مى دارد.
   اگر محیط تربیتى ما در کودکى از این نظر محیط ناسالمى بوده، براى جبران آن تلقیناتى که سرچشمه بدبینى امروز ما شده، از طریق تلقین و مطالعه حالات نیکان و معاشرت با افراد پاک وارد شده و آثار دوران کودکى را از محیط مغز خود بشوییم، مخصوصاً شرح حال مردان نیک و برجسته تاریخ را باید زیاد مطالعه کنیم.
   3 ـ باید زیانهاى فردى و اجتماعى بدبینى و خطرات بزرگى که از این رهگذر دامنگیر ما و اجتماع مى گردد مرتباً از نظر بگذرانیم و بحثهاى گذشته را که در این زمینه داشتیم کراراً بخاطر بیاوریم و به این حقیقت توجه کنیم که اگر بدبینى بطور موقت در تسکین « حس انتقام » یا « خودخواهى » ما مؤثر باشد و آرامش موقتى کاذبى در ما ایجاد کند، در مقابل، زیانهاى غیر قابل جبران براى ما در بر دارد که با آن قابل مقایسه نیست.
   4 ـ اگر سرچشمه سوء ظن و بدبینى ما، انحرافات اخلاقى دیگران از قبیل کینه توزى و خودخواهى و توجیه اعمال بد خود و فرار از مجازات وجدان است، باید با تجزیه و تحلیل روانى خود به این سرچشمه ها واقف گردیم و به اصطلاح این عوامل را از مرحله ناخودآگاه ذهن به مرحله خودآگاه منتقل سازیم.