صفحه ٢٢٥

ايستاد. از همين رو نيروهاي انگليس، در خرداد 1322 به خانهٔ او هجوم بردند، ولي موفق به دستگيري او نشدند. او به مبارزات مخفي خود ادامه داد تا اين‌که در آستانهٔ انتخابات دورهٔ چهاردهم دستگير شد و علي‌رغم راي بالاي مردم تهران به وي، نام او از فهرست نمايندگان حذف گرديد و او همچنان در زندان نگه داشته شد تا اين‌که با پايان جنگ جهاني دوم، آزاد شد.
با اشغال قسمت اعظم ايران توسط نيروهاي انگليس و شوروي و حرکت آنان به سمت تهران، رضاخان در 15 شهريور 1320 استعفا داد و امور سلطنت را به وليعهد واگذار کرد و پس از آن به جزيرهٔ موريس تبعيد گرديد.

به نظر شما چگونه ممکن است حکومتی با تجهیزات فراوان نظامی، بدون هیچ‌گونه مقاومتی، کلّ کشور را به بیگانگان تسلیم نماید؟ آیا سرسپردگی رضاخان به انگلیس و ارادت او به آن دربار را نمی‌توان عاملی برای سقوط او دانست؟ آیا شما این تحلیل را می‌پذیرید که تاریخ مصرف رضاخان برای انگلیس پایان یافته بود و آن قدرتِ استعمارگر نیازمند نیروی دیگری برای دنبال کردن اهداف استعماری خود در ایران بود؟

5. خلاصه و نتيجه‌گيري
1. رضاخان، پس از كودتاي انگليسي سوم اسفند 1299، فرماندهي كلّ قوا را عهده‌دار گرديد و در آذرماه 1304 حكومت استبدادي خود را رسماً آغاز كرد و 16 سال كشور را در سيطرهٔ خود قرار داد.
2. دولت لائيك رضاخان، در راستاي تشكيل دولت‌هاي لائيك در جهان اسلام پس از فروپاشي دولت مقتدر عثماني شكل گرفت. اين سياست از طريق قدرت‌هاي استعماري شكل گرفت و توسط نيروهاي نفوذي آنان در كشورهاي مختلف دنبال شد.