صفحه ٣١٩

از شما مى كند، دلهایتان آرام مى گیرد.یعنى اگر بدانیم خداوند ما را یاد مى كند و ما در محضر او هستیم، دلهایمان آرامش مى یابد. چنانكه حضرت نوح علیه السلام بواسطه كلام الهى «اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا»(2052) آرام گرفت و امام حسین علیه السلام به هنگام شهادت على اصغرش با عبارت «هیّن علىّ انّه بعین اللَّه» این آرامش را ابراز فرمود، و یا در دعاى عرفه آمده است: «یا ذاكر الذاكرین»
سؤال: اگرچه در این آیه آمده است كه دلها، و بویژه دل مؤمن، با یاد خدا آرام مى گیرد، امّا در آیات دیگرى مى خوانیم هرگاه مؤمن خدا را یاد كند، دلش به لرزه مى افتد. «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ»(2053) آیا این لرزش و آرامش مى توانند در یكجا جمع شوند؟ راه توجیه آن چیست؟
پاسخ: براى تصوّر وجود این همزمان آرامش و لرزش در یك فرد، توجّه به این مثال ها راهگشا مى باشد:
الف: گاهى انسان بخاطر وجود همه مقدمات، اطمینان و آرامش دارد، امّا در عین حال از نتیجه هم نگران و بیمناك است. مثل جراح متخصصى كه به علم و كار خود مطمئن است ولى باز در هنگام عمل شخصیّت مهمى دلهره دارد.
ب: فرزندان، هم به وجود والدین، احساس آرامش مى كنند وهم از آنها حساب مى برند ومى ترسند.
ج: گاهى انسان از آنجا كه مى داند فلان ناگوارى براى آزمایش و رشد و ترفیع مقام اوست، خرسند و آرام است، امّا اینكه آیا در انجام وظیفه موفق خواهد شد یا خیر، او را نگران مى كند و به لرزه مى اندازد.
د: انسان هاى مؤمن وقتى در تلاوت قرآن به آیات عذاب، دوزخ و قهر الهى مى رسند، لرزش بر اندام آنها مستولى مى شود، امّا هنگامى كه آیات رحمت و رضوان و بهشت خداوند را قرائت مى كنند، آرامشى شیرین، قلوب آنها را فرا مى گیرد و آنها را دلگرم مى سازد. امام