صفحه ٣٣

دارد و از خوف خدا از كوه سقوط مى كند، «وَإِنَّ مِنْهَا لَمَا يَهْبِطُ مِنْ خَشْيَةِ اللَّهِ »(138) حضرت سلیمان سخن مورچه را مى فهمید و منطق الطیر مى دانست. هدهد انحراف مردم را تشخیص مى داد كه نزد سلیمان آمد و گزارش داد. خداوند كوهها را مخاطب قرار داده: «يَا جِبَالُ أَوِّبِي مَعَهُ »(139) اى كوهها! همراه با داود نیایش كنید. در قرآن علاوه بر این موارد از تسبیحِ دیگر موجودات نیز سخن به میان آمده است.

 جمله ذرات عالم در نهان       با تو مى گویند روزان و شبان
 ما سمیعیم و بصیریم و هُشیم      با شما نامحرمان، ما خامشیم

 تسبیح گویى حیوانات و موجودات، در روایات هم آمده است، از جمله:
 الف: به چهره ى حیوانات سیلى نزنید، كه تسبیح خدا مى گویند.(140)
 ب: هرگاه صید تسبیح نگوید، شكارِ صیّاد مى شود.(141)
 ج: هیچ درختى قطع نمى شود، مگر به خاطر ترك تسبیح او.(142)
 د: سنگریزه در دست پیامبراكرم صلى الله علیه وآله به نبوّت او گواهى داد.(143)
 ه: زنبور عسل تسبیح مى گوید.(144)
 ح: صداى گنجشك ها تسبیح آنهاست.(145)
همه ى این روایات، گویاى تسبیح واقعى است، نه زبان حال.

 هركس به زبانى صفت حمد تو گوید     بلبل به غزلخوانى و قُمرى به ترانه

 23. نگه دارنده آسمان و زمین(146)
  آیاتى در قرآن برنگهدارى آسمان ها (وزمین) توسط خدا دلالت مى كند، از جمله:
 الف: «اللَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا »(147)
 ب: « إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا ۚ وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَكَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدِهِ»(148)