صفحه ٢٢٢

- دین خداوند را تجزیه مى كنند. « أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ »(1473)
 - حق و باطل را در هم مى آمیزند. «وَلَا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْبَاطِلِ »(1474)
 - در دین خدا، غلوّ مى كنند. « لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ »(1475)
 - با مسلمانان به جنگ و ستیز بر مى خیزند. «وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمْ عَن دِينِكُمْ »(1476)

 211. اربعین در قرآن(1477)
در آیه 51 سوره ى بقره، سخن از وعده ى چهل شب با موسى است، «وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَىٰ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً »، ولى در اینجا سى شب به اضافه ى ده شب، كه به فرموده ى امام باقرعلیه السلام فلسفه ى این كار، آزمایش بنى اسرائیل بوده است. در روایات مى خوانیم: سى شب آن در ماه ذى القعده و ده شب آن در اوّل ماه ذى الحجّه بوده است.(1478)
 با آن كه حضرت موسى چهل شبانه روز را به طور كامل در كوه طور بوره است، (چنانكه در تورات سِفر خروج نیز آمده است،) ولى تعبیر به چهل شب، ممكن است به این دلیل باشد كه مناجات ها اغلب در شب صورت مى گیرد و یا آنكه در قدیم تقویم براساس ماه بوده و ماه در شب نمایان است، لذا براى شمارش ایّام نیز از شب استفاده مى شده است.
 تغییر برنامه بر اساس حكمت، مانند تغییر نسخه ى پزشك در شرایط ویژه ى بیمار، اشكال ندارد. لذا سى شب با اضافه شدن ده شب به چهل شب تغییر نمود.
 چنانكه «بداء» در مورد خداوند، به معناى تغییر برنامه براساس تغییر شرایط است، البتّه تمام این تغییرات را خداوند از قبل مى داند، همان گونه كه گاهى پزشك از قبل مى داند پس از دو روز عمل به این نسخه، وضع بیمار تغییر كرده و نیاز به دارو و نسخه اى دیگر دارد. و درباره ى خداوند هرگز به معناى پشیمان شدن یا تغییر هدف و یا كشف نكته اى تازه و تغییر موضع نیست، زیرا این معانى از جهل و محدودیّت سرچشمه مى گیرد كه مربوط به انسان است؛ امّا خداوند در مسیر امتحان و تربیت انسان این تغییرات را انجام مى دهد.