معارف بوک

271. مفاسد جدال
 1. سبب گمراهى است. «ما ضلّ قومٌ بعد هدىً كانوا علیه الاّ اوتوا الجَدَل»(1847) هیچ گروه هدایت شده اى منحرف نشدند مگر به خاطر جدال هاى ناروا.
2. سبب قهر الهى است. «من جادل فى خصومة بغیر علم لم یزل فى سخط اللّه حتّى ینزع»(1848) هر كس بدون آگاهى در موارد نزاع به جدل بپردازد، در قهر الهى است مگر آنكه از جدال دست بر دارد.
3. مایه ى پشیمانى است. «ایاك و اللجاجة فان اوّلها جهل و آخرها الندامة»(1849) از لجاجت كه زمینه جدال است دورى كن كه آغازش نادانى و پایانش پشیمانى است.
 
  272. روش جدال نیكو
روش گفتگو و جدال نیكو:
1. از رقیب، دلیل بخواهد. «قُلْ هَاتُوا بُرْهَانَكُمْ »(1850)
2. از اوّل خود را برتر نبیند. «وَإِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ لَعَلَىٰ هُدًى أَوْ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ »(1851)
3. آن چه را حقّ است بپذیرد گرچه به دلیل مصلحت آن را رد كند. «فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَا أَكْبَرُ »(1852)
4. به رقیب، فرصت فكر كردن بدهد. «وَإِنْ أَحَدٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ اسْتَجَارَكَ فَأَجِرْهُ »(1853)
5. ادب و متانت را رعایت كند. «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا »(1854)
6. منصف باشد و همه را به یك چشم نبیند. « فَرِيقٌ مِّنْهُمْ »(1855)
7. سخن منطقى بگوید. « قَوْلًا سَدِيدًا »(1856)
8. سخن نرم بگوید. «قَوْلًا لَّيِّنًا »(1857)