عاقل مى پندارند. با همفكران خود خلوت مى كنند، نمازشان با كسالت و انفاقشان با كراهت است. نسبت به مؤمنان عیب جو و نسبت به پیامبرصلى الله علیه وآله موذى اند. از جبهه فرارى و نسبت به خدا غافل اند. افرادى ترسو، پرادعا، یاوه گو، ریاكار، شایعه ساز و علاقمند به دوستى با كفارند. ملاك علاقه شان كامیابى و ملاك غضبشان، محرومیّت است. نسبت به تعهّداتى كه با خدا دارند بى وفایند، نسبت به خیراتى كه به مؤمنان مى رسد، نگران؛ ولى نسبت به مشكلاتى كه براى مسلمانان پیش مى آید، شادند. امر به منكر ونهى از معروف مى كنند! قرآن در برابر همه ى انحرافات فكرى وعملى مى فرماید: «إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ »(1499)
215. سؤالهاى بجا و نابجا(1500)
پیامبر اكرم صلى الله علیه وآله با مردم درباره ى حج سخن مى گفت. كسى پرسید: آیا حج، همه ساله واجب است یا در تمام عمر تنها یكبار؟ پیامبر پاسخ نداد. او چند بار پرسید، رسول خدا فرمود: این همه اصرار براى چیست؟ اگر بگویم هر سال، كار بر شما سخت مى شود،(1501) تا موضوعى را مطرح نكرده ام، شما هم نپرسید، یكى از عوامل هلاكت امّت هاى گذشته سؤال هاى نابجاى آنان بود.(1502)
گرچه آنچه را نمى دانیم، باید از اهلش بپرسیم، « فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ »(1503)؛ امّا برخى سؤال هاست كه اگر جوابش روشن شود، به زیان فرد یا جامعه است، مثل سؤال از عیوب دیگران، یا اسرار نظامى.
نمونه ها و مصادیق
* مسئولین، بعضى از مطالبى را كه مى دانند، نباید در اختیار عموم بگذارند. نظیر مسائل اقتصادى مانند كمبود گندم ویا...
* صداقت خوب است، ولى صراحت، همه جا مفید نیست.
* اخبار و اطّلاعات، باید رده بندى و طبقه بندى شود. (جابرِ جُعفى، هزاران حدیث از امام