صفحه ٥٧٠

سوره النحل، آيه 90

إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِيتاءِ ذِي الْقُرْبى  وَ يَنْهى  عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ الْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ «90»
همانا خداوند (مردم را) به عدل و احسان و دادن (حق) خويشاوندان، فرمان مى دهد و از كارهاى زشت و ناپسند و تجاوز، نهى مى فرمايد او شما را موعظه مى كند باشد كه متذكّر شويد.

نكته ها:
اين آيه منشور جهانى اسلام است كه امام باقر عليه السلام آنرا در خطبه هاى نماز جمعه مى خواندند. و به گفته فيض كاشانى در تفسير صافى؛ اگر در قرآن همين يك آيه بود، كافى بود كه بگوييم: قرآن، «تبيان كل شى» است، اوامر و نواهى اين آيه در همه اديان بوده و هرگز نسخ نشده است.
وليدبن مغيره، چنان جذب اين آيه شد كه گفت: شيرينى، زيبايى، محتواى آن، چنان است كه نمى تواند كلام بشر باشد. «1» و عثمان بن مظعون مى گويد با شنيدن اين آيه، اسلام به عمق جانم نفوذ كرد و به دلم نشست.
 «عدل» درباره چيزى است كه تساوى آن با بصيرت درك شود و «عدل» در مورد چيزى است كه تساوى آن با حسّ درك شود. «عدل» مساوات در جزاء است ولى «احسان» زياد كردن پاداش است. «2»
 «عَدل» دورى از افراط و تفريط است كه هم در عقايد مطرح است و هم در رفتار شخصى و جامعه و سفارش اين آيه هم به فرد است و هم به حكومت ها.
 «عَدل» در نظام آفرينش، رمز پايدارى آن است. «بالعدل قامت السماوات و الارض» و در نظام تشريع سرلوحه ى دعوت همه انبياست. «احسان» كلمه ى مباركى است كه شامل خدمات مالى، فكرى، فرهنگى، عاطفى، مى شود.
و «فحشا» به گناهى گفته مى شود كه بزرگ و رسوا باشد و «منكر» به كارى گويند