صفحه ٣٩

فكرى اعم از شرك، افترا، كتمان حقّ و جلوگيرى از راه و ياد خداست. بنابراين بزرگ ترين ظلم ها، ظلم فكرى و فرهنگى و اعتقادى است.
قرآن در اين آيه و چند آيه ى بعد، سيما و سرنوشتِ شخص افترازننده بر خداوند را چنين بيان مى كند: ظالم ترين افراد است، از الطاف الهى محروم است، به قيامت ايمان ندارد، حقائق را تحريف مى كند، راه خدا را مى بندد، نه در دنيا قدرت فرار از سلطه ى الهى را دارد و نه در قيامت ياورى، عذابش چند برابر، عمرش بر باد رفته، كوشش هايش تباه گشته و نفس و جان باخته است.

پيام ها:
1- افترا بر خداوند، بزرگ ترين ظلم هاست. نويسندگان و گويندگان مذهبى، مراقب گفتار و نوشتار خود باشند. «وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى  عَلَى اللَّهِ»
2- بزرگى و زشتى ظلم، بستگى به متعلّق آن دارد. «أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى  عَلَى اللَّهِ»
3- در قيامت پرده ها كنار مى رود و امرى پنهان نمى ماند. «يُعْرَضُونَ عَلى  رَبِّهِمْ»
4- در قيامت گواهان بسيارى شهادت خواهند داد، پس مراقب كار خود باشيم.  «وَ يَقُولُ الْأَشْهادُ»

سوره هود، آيه 19

الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كافِرُونَ «19»
كسانى كه (مردم را) از راه خدا باز مى دارند و مى كوشند تا آن را كج جلوه دهند، در حالى كه آنها خودشان به آخرت كافرند.

نكته ها:
دشمنان با شيوه هاى مختلف از راه خداوند جلوگيرى مى كنند، از جمله: بدعت، تهمت، تفسير به رأى، جعل حديث، ايجاد شبهه، ركود مساجد، كنار زدن اهل بيتِ رسول خدا عليهم السلام، نهى از معروف، بهانه تراشى، ايجاد سرگرمى هاى ناسالم، مطرح كردن مسائل فرعى، شخصيّت تراشى، ترويج باطل، تحقير مؤمنان، تحريم مباحات، تشويق نابجا، تبليغ ناروا و