معارف بوک

انسان هم در خلقت و هوش و عقل و استعداد است، و هم در دارا بودن قانون آسمانى و رهبرى معصوم، و مسجود فرشتگان واقع شدن.
انسان برتر از فرشته است، زيرا:
الف: انسان، مسجود فرشتگان است.
ب: فرشته، عقل محض است وشهوت ندارد و از اين رو كمالش به ارزش كمال انسان نيست. هر كه عقلش را بر شهوتش غلبه دهد، برتر از فرشته است.
ج: در شب معراج، جبرئيل به پيامبر صلى الله عليه و آله گفت: تو امام باش تا به تو اقتدا كنم، زيرا خداوند شما را بر ما برترى داده است. «1»
با آنكه خداوند بشر را بر همه ى موجودات، حتّى فرشتگان برترى داد، «فَضَّلْناهُمْ عَلى  كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا» ولى سوء انتخاب و عمل ناپسند انسان او را به پست ترين درجه «أَسْفَلَ سافِلِينَ» «2» و به مرتبه ى حيوانات و پست تر از آن پايين مى آورد. «كَمَثَلِ الْحِمارِ» «3»، «كَمَثَلِ الْكَلْبِ» «4»، «كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» «5»*، كَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ ... «6»
در آيه، براى انسان هم كرامت مطرح است، هم فضيلت. «كَرَّمْنا فضلنا» شايد تفاوت اين دو، عبارت باشد از:
الف: كرامت، امتيازى است كه در ديگران نيست، امّا فضيلت، امتيازى است كه در ديگران نيز هست.
ب: كرامت اشاره به نعمت هاى خدادادى در وجود انسان است، بدون تلاش. ولى فضيلت اشاره به نعمت هايى است كه با تلاش خود انسان همراه با توفيق الهى بدست آمده است.
ج: كرامت مربوط به نعمت هاى مادّى است، ولى فضيلت مربوط به نعمت هاى معنوى است.
سفر يكى از لوازم زندگى بشر، براى رفع نيازها و كسب تجربه هاست، كه خداوند اسباب آن را در خشكى و دريا، در اختيار بشر قرار داده و آن را به عنوان يكى از نعمت هاى خود برشمرده است.