صفحه ١٢٣

آيا نيانديشيده اند خداوندى كه آسمان ها و زمين را آفريده است، بر آفريدن مثل اين مردم نيز تواناست؟ و خداوند براى آنان مدّتى معيّن كرده كه شكّى در آن نيست، امّا ستمگران سرباز زده و جز به كفر به چيزى تن نمى دهند.

نكته ها:
عبارت «لا رَيْبَ فِيهِ»، يعنى جاى هيچ ترديدى در قرآن نيست، نه آنكه هيچ كس ترديدى در آن نمى كند.
قرآن بارها براى شك زدايى از معاد، به آفرينش آسمان ها وزمين وعظمت دستگاه خلقت و قدرت الهى بر آفرينش، اشاره كرده است. «أَ أَنْتُمْ أَشَدُّ خَلْقاً أَمِ السَّماءُ بَناها» «1» آيا آفرينش شما سخت تر است يا آسمان كه آن را بنا نهاد؟ يعنى بهترين دليل بر امكان وجود يك چيز، واقع شدن و بودن آن است.
در قيامت، استخوان هاى پوسيده همان استخوان هاى دنيوى و روح ملحق شده به آنها همان روح است، امّا قرآن «مِثْلَهُمْ» مى گويد، مانند خشتى كه اگر در هم كوبيده و دوباره از همان گل خشتى بسازند، مى گويند: اين مثل اوّلى است، نه عين آن. با آنكه موادّش همان مواد است. «2» «مِثْلَهُمْ»

پيام ها:
1- بهترين دليل بر امكان معاد، توجّه به قدرت الهى در طبيعت است. «أَ وَ لَمْ يَرَوْا»
2- زندگى دنيا چند روزى بيشتر نيست، كافران اين همه سرسختى نكنند، يا مرگشان مى رسد، يا قيامت. «جَعَلَ لَهُمْ أَجَلًا»
3- بى توجّهى به قدرت خداوند و استبعاد قيامت، عملى ظالمانه است، «فَأَبَى الظَّالِمُونَ» و ظلم زمينه ى كفر است. «إِلَّا كُفُوراً»