صفحه ٧٨

البته اگر ما از رستاخیز و زندگى پس از مرگ، چشم بپوشیم، پاسخى براى این چراها نخواهیم داشت.
اما هنگامى که این زندگى را به عنوان یک حلقه تکامل در میان یک رشته طولانى تکامل ها، مورد بررسى قرار دهیم، شکل مسأله عوض مى شود و بیشتر این ایرادها با توجه به ارتباط حال و آینده زندگى بشر، خود به خود حل خواهد شد.
این که مى گوییم بیشتر ایرادها - نه همه آنها - به خاطر این است که قسمتى از اشکالات از این دردها و رنج ها و مصائب موجود بر اثر ندانم کارهاى خود ما، و یا نظام فاسد اجتماعى، و یا جنبش هاى استعمارى و یا تنبلى ها و سستى ها و سهل انگاریها است که باید عوامل آن را در چگونگى فعالیت هاى فردى و اجتماعى جستجو کنیم و از میان برداریم.