صفحه ٩٤

3- كيفر منافقانِ مرتدّ، از لحظه جان دادن آغاز مى شود. «تَوَفَّتْهُمُ الْمَلائِكَةُ»
4- توجّه به عمر محدود دنيا و خط پايانى توطئه ها و گرفتار شدن به عذاب، مى تواند انسان را از توطئه بازدارد. فَكَيْفَ إِذا تَوَفَّتْهُمُ ... يَضْرِبُونَ ...
5- دشمنى با وحى و قرآن، موجب خشم خداوند و بطلان اعمال انسان مى شود.ذلِكَ ... فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ 
6- گرچه كافران در انتخاب راه و روش خود مختارند، «اتَّبَعُوا، كَرِهُوا» امّا چاره اى جز پذيرش آثار و پيامدهاى آن ندارند. «فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ»
7- گاهى انسان نيكى ها و آنچه را كاشته است، خود به آتش كشيده و نابود مى كند. اتَّبَعُوا ... كَرِهُوا ... فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ 
8- حركت در مسيرى كه رضاى الهى در آن نيست، بيهوده گرايى و قابل توبيخ است. اتَّبَعُوا ... كَرِهُوا ... فَأَحْبَطَ أَعْمالَهُمْ 

سوره محمد، آيه 29 - 30

أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ يُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغانَهُمْ «29»
آيا كسانى كه در دل هايشان بيمارى (نفاق و كفر) است، پنداشته اند كه خداوند هيچ وقت كينه ها و حسادتشان را آشكار نخواهد كرد؟
وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَيْناكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمالَكُمْ «30»
و اگر بخواهيم آنان را به تو مى نمايانيم، آنگاه ايشان را به سيمايشان مى شناسى و در شيوه و آهنگ كلامشان نيز آنان را خواهى شناخت و خداوند (ظاهر و باطن) كارهايتان را مى داند.

نكته ها:
 «ضغن» به معناى كينه شديد است.
حضرت على عليه السلام مى فرمايد: هر كس چيزى را به راز در دل نگه دارد، در لابلاى سخنان و