صفحه ١١٨

سوره الفتح، آيه 6 - 7

وَ يُعَذِّبَ الْمُنافِقِينَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِكِينَ وَ الْمُشْرِكاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصِيراً «6»
و مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را كه به خداوند گمان بد دارند، (و مى گويند خداوند پيامبرش را يارى نخواهد كرد،) عذاب كند، بدى بر آنها احاطه كرده است، خداوند بر آنان غضب كرده و از رحمت خود دورشان ساخته و برايشان جهنّم را آماده كرده است كه بد سرانجامى است.
وَ لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ كانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً «7»
و لشكريان آسمان ها و زمين براى خداوند است و خدا شكست ناپذير حكيم است.

نكته ها:
 «دائِرَةُ السَّوْءِ» به معناى حادثه ى تلخ و فراگير است. «1»
پس از بيان الطاف چهارگانه خداوند بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و همچنين بر مؤمنان در آيات قبل، در اين آيه، چند تهديد براى منافقان و مشركان بيان شده است.
در اين آيه، نام منافق قبل از مشرك آمده، گويا نفاق از شرك و منافق از مشرك بدتر است.
ممكن است مراد از عذاب منافقان و مشركان، عذاب آخرت نباشد، بلكه عذاب و تنگناهاى خط نفاق و شرك باشد كه پس از صلح حديبيّه و فتح مكّه گريبانگير آنان مى شود.
در حديث مى خوانيم: خداوند هيچ بنده اى را پس از توبه و استغفار، عذاب نمى كند مگر به خاطر سوء ظنّ به خدا و اميدوار نبودن به او. آنگاه امام اين آيه را تلاوت فرمودند. «2»
عبارتِ «لِلَّهِ جُنُودُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» يكبار براى لطف به مؤمنان در آيه 4 آمد و يكبار نيز در اين آيه براى قهر و عذاب آمده است.
امّا آنجا كه خداوند لشكريانى براى خير رسانى به مؤمنان مى فرستد، خود را با كلمه «عَلِيماً