صفحه ٥٩

كفّار از اهل كتاب و مشركان، از كفر و شرك خود دست بردار نيستند، مگر آن كه برايشان شاهد و بيّنه بيايد.
9. سوره فيل. «أَ لَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحابِ الْفِيلِ» آيا نديدى كه پروردگارت با سپاه فيل چه كرد؟
10. سوره كافرون. «قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ» اى پيامبر! به كافران بگو.
11. سوره مسد. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ» دستان ابولهب بريده باد.
عبارت «صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ» را دو گونه مى توان معنا كرد:
الف) به معناى اعراض كردن، يعنى خودشان از راه خدا اعراض كردند.
ب) به معناى ممانعت كردن، يعنى مردم را از راه خدا بازداشتند. «1»
عبارت «أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» را نيز دو گونه مى توان معنا كرد:
الف. خداوند اعمال خوب كفّار و مشركان، مانند صدقه و انفاق به فقرا را به دليل كفر و منحرف كردن مردم، باطل و بى اثر مى كند، به گونه اى كه در آخرت در پرونده آنان خبرى از اين چيزها نيست.
ب. خداوند، تلاش هاى آنان براى از بين بردن اسلام و شكست مسلمانان را بى اثر مى سازد تا به مقصد و هدف نائل نشوند.
اعمال كفّار همه تباه است. «أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ» اين تباهى اعمال كفّار با چند تعبير در قرآن كريم آمده است:
- «كَرَمادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عاصِفٍ» «2»، اعمال كافران چون خاكسترى است كه در روزى طوفانى، بادى سخت بر آن بوزد.
- «فَحَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ» «3» اعمال كفّار محو مى شود.
- «كَسَرابٍ بِقِيعَةٍ» «4» اعمال كفّار همچون سرابى است كه تشنگان، آن را آب مى پندارند.