معارف بوک

آفریده، باید عوامل و اسبابش را هم فراهم کند؛ پیامبرانى بفرستد، کتاب هاى آسمانى نازل کند، دستور به تهذیب اخلاق دهد و واعظانى را مأمور وعظ بشر کند تا بشر به مقصد نهایى برسد. متکلّمین و دانشمندان عقاید، قاعده لطف را در چهار جمله به شرح زیر تعریف کرده اند:
«اللطف هو ما یکون المکلف معه اقرب الى فعل الطاعة، وابعد من فعل المعصیة، ولم یکن له حظ فى التمکین، ولم یبلغ حد الالجاء؛ آنچه که انسان را به اطاعت خداوند نزدیک، و از معصیت و نافرمانى اش دور کند و جنبه مقدّماتى داشته (و خود تکلیف نباشد) و ما را مجبور به انجام کارى نکند، قاعده لطف است».(1)
این لطف بر خداوند متعال مطابق حکمتش لازم است.
براى روشن تر شدن این بحث به یک مثال توجّه بفرمایید:
اگر بخواهید میهمان عزیزى را دعوت کنید و بدانید بدون دعوت کتبى خواسته شما را اجابت نمى کند، چنانچه قصد جدّى و تصمیم قطعى براى این کار داشته باشید، حتماً به صورت کتبى او را دعوت خواهید کرد. حال اگر بدانید این میهمان عزیز علاوه بر دعوت نامه مکتوب، باید پیک مخصوص هم به سراغ او برود، چنانچه در کارتان مصمّم باشید پیک هم خواهید فرستاد؛ چون