اخلاق درحقیقت نهادینه شدن صفات اخلاقى است، بنابراین، سعى و تلاش مى کنیم که فضایل اخلاقى، درون وجود ما نهادینه گردیده و جزء روح ما شود و تغییرى نکند و همواره با ما باشد.
اخلاق ذاتى و اکتسابى
اخلاق دو قسم است: اخلاق ذاتى، اخلاق اکتسابى.
منظور از اخلاق ذاتى این است که فلان شخص از ابتداى تولّد مثلاً سخاوتمند یا شجاع یا عفیف بوده و براى کسب آن زحمت خاصّى متحمل نشده است.
و منظور از اخلاق اکتسابى این است که از ابتداى تولّد چنین صفاتى نداشته، بلکه به مرور زمان و با تلاش و کوشش و تهذیب نفس به آنها دست یافته است.
سؤال: آیا این دو نوع اخلاق قابل تبدیل به یکدیگر هستند؟
جواب: آرى، انسانى که ذاتاً بخشنده است در پى معاشرت و دوستى با انسان هاى بخیل، یا آموزش هاى غلط، یا تأثیر محیط و جامعه، تبدیل به انسان بخیل مى شود، همان گونه که ممکن است حالت اکتسابى بخشندگى که در او جود نداشته و در سایه سعى و تلاش و کوشش و تکرار و تربیت صحیح حاصل شده، به صفت ذاتى و تغییرناپذیر تبدیل گردد.
براى روشن تر شدن این بحث به یک مثال توجّه بفرمایید: