صفحه ٢٣١

غیر نظامى را به قتل نرسانید، درختان و حیوانات را از بین نبرید، و مانند آن.(1)
این سفارشات نشان مى دهد که میدان جنگ هم آداب اخلاقى زیادى دارد.

10. اخلاق در مسند قضاوت
قاضى اى که بر مسند قضاوت تکیه مى کند باید اخلاق اسلامى قضا را رعایت کند، وگرنه از صلاحیت قضاوت خارج مى شود.

او باید هنگام احترام گذاشتن به دو طرف دعوى، عدالت را مراعات کند. به عنوان مثال، اگر به یکى سلام و صبح بخیر گفت، به دیگرى نیز به همان شکل سلام و صبح بخیر بگوید. چنانچه اجازه داد یک نفر از آنها بنشیند، به نفر دوم هم اجازه نشستن بدهد؛ حتى اگر یکى از آنها شخص اوّل مملکت و نفر دوم کارگرى ساده باشد. در صورتى که براى یکى از آنها دعا کرد، دیگرى را نیز از دعا بى نصیب نگذارد. مرحوم شیخ حرّ عاملى در کتاب ارزشمند وسائل الشیعه به طور مفصّل در این زمینه بحث کرده است.(2)