معارف بوک

بزنید، تا غم ها زایل شود،(1) چون غالباً غم وغصّه ها مربوط به دنیا و مسائل مادّى است؛ امّا وقتى که به قول شاعر:
هر که باشی و ز هر جا برسى *** آخرین منزل هستى این است(2)
باور کنیم که سرانجام باید دنیا و تمام متعلقات آن را رها کرد و دست خالى به جهان آخرت رفت، غم و غصّه ها پایان مى پذیرد. خلاصه این که پنجمین واعظ مرگ است و جنازه هاى خاموش و استخوان هاى پوسیده اموات و قبرهاى ساکت و بى صدا، سراسر پند و اندرز و موعظه اند.

واعظ ششم: واعظ درون
خداوند متعال در درون وجود هر انسانى واعظى قرار داده که اگر کار نیک و شایسته اى کند او را تشویق کرده و چنانچه دست به کار زشتى بزند او را مورد ملامت و سرزنش قرار مى دهد. این واعظ درونى همانى چیزى است که از آن به «وجدان اخلاقى» تعبیر مى شود و خداوند متعال نام آن را نفس لوّامه گذاشته است؛ آنجا که مى فرماید: (لاَ أُقْسِمُ بِیَوْمِ الْقِیَامَةِ * وَلاَ أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوّامَةِ)؛ «سوگند به روز قیامت، و سوگند به نفس ملامتگر (و وجدان بیدار، که رستاخیز حق است!)».(3)