صفحه ١٢٢

دانشمندان گفته اند: مَثَل کره خاکى ما در برابر عالم هستى، مَثَل یک دانه خشخاش در برابر اقیانوس است. حال محاسبه کنید مَثَل یک انسان در مقابل جهان هستى چیست؟!
از آنچه که درمورد آسمان و عجایب خیره کننده اش گفته شد دو درس مهمّ عقیدتى و اخلاقى مى گیریم:
درس عقیدتى: این تشکیلات عظیم و گسترده عالم هستى بى حساب و کتاب نیست. آفریدگار عالم و مدبّر و حکیمى وجود دارد که آن را اداره مى کند، و این درس خداشناسى مهمّى است.
درس اخلاقى: مهم ترین درس اخلاقى که مى توان گرفت، درس تواضع و فروتنى است. اگر کره زمین در برابر عالم هستى همچون دانه خشخاش دربرابر یک اقیانوس پهناور است، من چه هستم؟ چقدر کوچکم؟ حقیقتاً اگر انسان به این امور بیندیشد تکبر و خودبرتربینى از او فاصله مى گیرد و تواضع و فروتنى جایگزین آن مى شود. این که قرآن مجید و امام على (علیه السلام) و حضرت کاظم (علیه السلام) فرمودند: «هر چه که مى بینى موعظه است» واقعاً همین طور است به شرط این که چشم بینا و گوش شنوا داشته باشیم.

«بشر حافى» و تفکّر در کلام امام (علیه السلام)
اگر در آنچه که مى بینیم، یا مى شنویم به درستى بیندیشیم، ممکن