صفحه ١١٤

شَىءٍ اِتّعاظ؛ براى انسان باهوش و فهمیده وبا کیاست، در همه چیز موعظه است».(1)
3. طبق نقلى هارون الرشید نامه اى به امام کاظم (علیه السلام) نوشت و از آن حضرت درخواست موعظه کرد. علّت این درخواست، یا مسائل سیاسى بود، یا این که ظالمان هم گاهى وجدانشان به طور موقّت بیدار مى شود و طالب حقیقت مى شوند.
به هر حال، به امام (علیه السلام) عرض کرد: «ما را موعظه کن، موعظه اى مختصر و کوتاه!» امام کاظم (علیه السلام) موعظه اى کرد که مختصرتر از آن ممکن نبود و در عین حال مفهوم و مضمون بسیار والا و بلندى داشت؛ فرمود:
«ما مِنْ شَىءٍ تَراهُ عَیْنُکَ اِلّا وَ فیه مَوعِظَةٌ؛ هر چیزى که چشمت آن را مى بیند موعظه است».(2)
حقیقتاً همه چیز موعظه است؛ آسمان، زمین، قطره هاى باران، برگ هاى درختان و دیگر موجودات، همه و همه پند و اندرزند.

چگونه جهان هستى موعظه است؟
براى روشن شدن پاسخ سؤال فوق به چند نمونه توجّه بفرمایید: