صفحه ١٦١

7
تعریف اخلاق و اقسام آن

این که گفته مى شود: «فلان کس خوش اخلاق، یا بداخلاق است» به چه معناست؟
در پاسخ این سؤال عرض مى کنیم: اعمالى که از انسان سرمى زند سه حالت دارد: 1. فعل 2. عادت 3. اخلاق.
به منظور توضیح بیشتر به مثال زیر توجّه کنید:
در جایى نشسته ایم، شخصى در مورد نیازمندى هاى فقیرى سخن مى گوید و دیگران را تشویق مى کند که به او کمک کنند. ما تحت تأثیر قرار گرفته و به او کمک مى کنیم. به این کار «فعل» گفته مى شود، یعنى انگیزه اى آنى و لحظه اى ایجاد شد و ما از فقیر دستگیرى کردیم. امّا گاهى از اوقات این بخشش تکرار مى شود؛ این را «عادت» مى نامند. مرحله بالاتر این است که به قدرى صفت زیباى کمک به نیازمندان تکرار مى شود که جزء روح ما مى گردد و آن را «اخلاق» مى گویند. از فعل به عادت و از عادت به اخلاق مى رسیم