چگونگى ارتباط فقه و اخلاق
تمام مسائل فقهى جنبه مسائل اخلاقى دارد. واجبات فقهى، واجبات اخلاقى و محرّمات فقهى، محرّمات اخلاقى محسوب مى شوند. به عنوان مثال، نماز، که از واجبات فقهى است، جنبه اخلاقى هم دارد و لذا خداوند متعال درمورد این فریضه بسیار مهم و ارزشمند فرموده است:
(وَأَقِمِ الصَّلاةَ اِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْکَرِ)؛ «و نماز را برپا دار، که نماز، (انسان را) از زشتى ها و اعمال ناپسند بازمى دارد».(1)
اگر واقعاً نمازگزار نماز را با خلوص نیّت و حضور قلب بخواند ظرف مدّت کوتاهى تغییر پیدا کرده و تربیت مى شود. افسوس که غالباً جسم نماز هست، ولى از روح آن، که سرشار از مسائل تربیتى است، خبرى نیست.
یا درمورد فریضه حج در روایات مى خوانیم: «اگر حاجى مناسک حج را به درستى انجام دهد، وقتى که به وطن بازگردد همانند نوزادى است که تازه از مادر متولّد شده است».(2)
یعنى حج، تمام گناهان و آلودگى هایش را از بین مى برد.
بنابراین، واجبات فقهى آثار اخلاقى فراوان و مهمّى دارد.
ترک محرّمات هم همین طور است؛ ظلم نکردن، ترک غیبت، پرهیز
طرحی نو در مسائل اخلاقی ج1
رابطه علم اخلاق با سایر علوم اسلامى