اخلاقى ایجاد مى کند و تنفّرى که درمورد کفر و فسوق وعصیان به وجود مى آورد، توفیق الهى در مسائل اخلاقى است.
3. توفیق در مسائل عملى
درآیه هفدهم سوره محمددرموردنوع سوم توفیق چنین آمده است:
(وَالَّذِینَ اهْتَدَوْا زَادَهُمْ هُدىً وَآتَاهُمْ تَقْوَاهُمْ)؛ «کسانى که هدایت یافته اند (خداوند) بر هدایتشان مى افزاید و روح تقوا به آنان مى بخشد».
کسانى که هدایت شدند ـ یعنى با اختیار خود به سمت خدا حرکت کردند ـ خداوند متعال، هم هدایتشان را افزون مى کند و هم بر تقوایشان مى افزاید. تقویت تقوا به توفیق الهى است.
اگر دوست داریم ایمانمان قوى شود باید کارى کنیم که توفیق الهى شامل حالمان گردد. اگر بخواهیم اخلاقمان پاک شود باید کارى کنیم که توفیق الهى همراهمان شود و اگر مایل باشیم تقوایمان زیاد شود نیز باید همین مسیر را بپیماییم.
توفیق در چیزى که به ظاهر بلاست!
در اینجا لازم است به نکته حسّاسى اشاره کنم و آن این که گاهى توفیق انسان در چیزى است که در ظاهر بلاست، امّا سرانجامش موفقیّت و سعادت و پیروزى است.