چنین کسانى در ظاهر انسان اند؛ امّا نشانه اى از انسانیت ندارند! به ظاهر چشمانشان سالم است؛ ولى واقعیات را نمى بینند! گوش و وسیله شنوایى دارند؛ امّا حقایق را نمى شنوند! صاحبان این اوصاف، مانند چهارپایان، بلکه گمراه تر از آنها هستند!
سؤال: چرا چنین انسان هایى از حیوانات گمراه ترند؟
جواب: دلیل آن روشن است، چهارپایان استعداد ترقّى ورسیدن به مقام مطمئنّه را ندارند؛ ولى انسان داراى این استعداد هست و به قول شاعر:
رسد آدمى به جایى که به جز خدا نبیند *** بنگر که تا چه حدّ است مقام آدمیّت(1)
بنابراین چون حیوانات چنین استعدادى ندارند و انسان ها دارند، اگر از آن استفاده نکنند، پست تر از حیوانات خواهند شد.
در عصر و زمان خود کسانى را مى بینیم که وجدانشان مرده است. سران کشورهاى ظالم و ستمگر از این قبیل اند. کسانى که مى گویند: «براى ما مهم نیست تمام مردم یک شهر با گاز سمّى و سلاح هاى کشتار جمعى بمیرند؛ بلکه کسب درآمد بیشتر و دلارهاى فراوان تر مهم است!».
چنین انسان هایى هیچ منطق و وجدانى ندارند و واعظ درونشان