صفحه ١٨٩

خداوند متعال در گام سوم به فرستاده اش دستور محبّت کردن مى دهد، یعنى مى فرماید که به عفو و گذشت و فراموش کردن خطا و اشتباه قناعت نکن، بلکه محبّت و دوستى را جایگزین کینه و عداوت نما! آیه شریفه 54 سوره انعام به همین مطلب اشاره دارد، توجّه فرمایید:
(وَاِذَا جَاءَکَ الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِنَا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ کَتَبَ رَبُّکُمْ عَلَى نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ أَنَّهُ مَنْ عَمِلَ مِنْکُمْ سُوءًا بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَصْلَحَ فَأَنَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ)؛ هر گاه کسانى که به آیات ما ایمان دارند نزد تو آیند، به آنها بگو: «سلام بر شما! پروردگارتان رحمت را بر خود لازم شمرده است؛ تا هر کس از شما کار بدى از روى نادانى انجام دهد، سپس توبه و اصلاح (و جبران) نماید، (مشمول رحمت خدا شود؛) زیرا او آمرزنده و مهربان است».
توصیه چهارم، که مرحله اخلاقى و الاترى است و در دنیاى امروز جز بندگان خاصّ خداوند به آن عمل نمى کنند، پاسخ بدى را با خوبى دادن است که در دو جاى قرآن مجید آمده است:
نخست در آیه شریفه 96 سوره مؤمنون، که مى فرماید: (ادْفَعْ بِالَّتِى هِیَ أَحْسَنُ السَّیِّئَةَ)؛ «بدى را به بهترین راه و روش دفع کن (و پاسخ بدى را به نیکى ده)». یعنى عفو و گذشت، به فراموشى سپردن خطاها و اشتباهات، محبّت ورزیدن و برخورد خوب، لازم است، امّا کافى نیست. علاوه بر این مراحل سه گانه، پاسخ بدى را با خوبى دادن، مورد تأکید خداوند است.