صفحه ١٧٦

5. علم حدیث؛ که ما را با روایات حضرات معصومین (علیهم السلام) آشنا مى کند.
6. علم درایه؛ که در آن با انواع و اقسام حدیث و دیگر امور مربوط به روایات اسلامى آشنا مى شویم.
و امّا علوم پایه به شرح زیر است:
1. علم نحو
2. علم صرف
3. علم لغت؛ این سه علم را ادبیّات عرب مى گویند و از آنجا که اساس مسائل اسلامى و عمده آن به زبان عربى است، آشنایى با علوم سه گانه فوق لازم وضرورى است و تا زمانى که این کلید در دست نباشد و ادبیّات عرب کامل نشود، توفیقى در علوم اسلامى حاصل نمى گردد.
4. علم رجال؛ که به وسیله آن مى توان کسانى را که در سند روایات حضرات معصومین (علیهم السلام) قرار گرفته اند شناسایى کرد و ثقه و ضعیف و مجهول و مشترک را از هم تمییز داد.
5. علم منطق؛ که راه درست استدلال کردن را به ما مى آموزد.
6. علم معانى و بیان.
خلاصه این که علوم دوازده گانه فوق، مهم ترین علوم اسلامى محسوب مى شوند. در این بحث باید رابطه علم اخلاق را با آنها بیان کنیم؛ زیرا اگر این رابطه را بدانیم خواهیم دانست از چه مسیرى براى اصلاح اخلاق گام برداریم.