نقطه تاريكى است كه قدرت تجزيه و تحليل درستى را به آيندگان مى دهد.
البته امروزه كه همه وجوهِ مدينه فاضله مورد فرضِ سقيفه، نمايان شده قضاوت در آن چه آن ها مطلوب مى پنداشتند راحت تر است و مى توان حدس زد اگر از همين طريق اسلام ادامه يابد به كجا خواهد رسيد و لذا است كه سخنان دلسوزانه فاطمه عليهاالسلام امروز حامل پيامى است كه جهان اسلام در امروزِ تاريخ خود تصميمى جديد اتخاذ كند و گوهر آن اعتراض را بشناسد، كه ما در سير تحليل خطبه آن حضرت به آن مى پردازيم.
حضرت در بخش بعدى به سران قوم نظر مى كنند و مى فرمايند: حواستان كجاست؟ بنا بود اسلام را تماماً روى كار بياوريد. اسلامِ نيمه كاره، اسلام نيست. مى فرمايند: مشكلات روحى و اخلاقى شما سبب شده تا عوامل دوام اسلام را درست تحليل نكنيد، زيرا زاويه ايجادشده، در ابتدا چندان چشم گير نبود تا نتايج آن انحراف مشاهده شود- شايد خود خليفه هم نمى دانست كار به كجاها كشيده خواهد شد- ولى بصيرت فاطمه عليهاالسلام انتهاى اين انحراف را مى ديد و سايرين را و حتى خليفه را متذكر شد. سپس ذهن ها را به عمق مصيبتِ رحلت پيامبراكرم صلى الله عليه و آله وسلم توجّه مى دهند و در راستاى توجه به اين خطر كه سران مبارزه و ايثار بگويند: وقتى پيامبراكرم صلى الله عليه و آله وسلم رحلت كرد، ديگر مبارزه تمام شده است، مى فرمايند: شما را چه شده است كه مبارزه نمى كنيد، در حالى كه اشخاصى دارند در اسلام انحراف ايجاد مى كنند؟ آنگاه به خود انصار توجّه مى كنند و مى فرمايند: شما طبق شرايط و سوابق تان مى توانيد از اسلامِ حقيقى دفاع