معارف بوک

ثانياً: لفظ «اطيعُوا» يعنى اطاعت كنيد را يك بار در مورد «خدا» و يك بار در مورد «رسول خدا و اولى الامر» به كار برده است.
حال مراد از اطاعت از خدا پيروى از احكامى است كه به عنوان وحى بر پيامبرصلى الله عليه و آله وسلم نازل شده است. ولى اطاعت از رسول خدا دوجنبه دارد، يكى اطاعت از او در بيان احكام الهى، چنانچه خود خداوند به پيامبرش مى فرمايد: قرآن را بر تو نازل كرده ايم تا براى مردم تبيين و روشن كنى. «وَ انْزَلْنا الَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ الَيْهِمْ» (نحل/ 44) و يك جنبه ديگرِ اطاعت، اطاعت از رسول خدا به عنوان مدبّر جامعه اسلامى در اجراى احكام و جهاد و دفاع و عزل و نصب فرمانداران است، چنانچه خداوند مى فرمايد: ما قرآن را به حق براى تو نازل كرديم تا بين مردم بر اساس آنچه خدا براى تو روشن كرده است حكم كنى: «انّا انْزَلْنا الَيْكَ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النّاسِ بِما اريكَ الله» (نساء/ 105)
پس با وجود آنكه اطاعت از رسول خدا در حقيقت اطاعت از خدا است، ولى به آن جهت قرآن لفظ «اطيعُوا» را دوبار تكرار كرد كه در عين حال اطاعت از خدا يك معنا دارد و اطاعت از رسول خدا همچنان كه گفته شد، معنايى ديگر دارد. مثل تبيين آيات و اجراى احكام در جامعه.
ثالثاً: اطاعت از «اولى الامر» را در كنار اطاعت از رسول خدا واجب شمرده است كه نشان مى دهد وجه مشتركى بين اطاعت از «رسول خدا» و اطاعت از «اولى الامر» هست و آن عبارت است از تبيين و تبليغ احكام الهى و اجراى احكام دين خداوند. ولى طبق ادامه آيه كه مى فرمايد: «اگر اختلافى پيدا كرديد آن اختلاف را به خدا و رسول خدا ارجاع دهيد». از اين كه لفظ «اولى الامر» را نياورده، معلوم مى شود كه «اولى الامر» منصب تشريع ندارد، يعنى در منازعات بايد به كتاب خدا و سنت رسول خدا رجوع كرد.
توضيح آن كه؛ افرادى كه مورد خطاب اين آيه هستند مؤمنين اند و مسلماً نزاع آنها با غير اولى الامر است. زيرا بعد از اينكه اطاعت اولى الامر واجب شد ديگر رأى اولى الامر محل نزاع و ترديد واقع نمى شود. از طرفى قول «اولى الامر» در فهم كتاب و سنت، حجيت دارد و از آن جايى كه آيه شريفه اطاعت آنها را بدون قيد و شرط لازم داشته، لذا قول و گفتار آنان مطابق با واقع و خالى از خطا و لغزش است. و در يك كلمه بايد علاوه بر پيامبر، انسان هاى معصوم ديگرى باشند، چرا كه خداوند بنده هاى خود را به اطاعت كسى كه داراى خطا باشد و امت را در اثر آن خطاها گمراه كند، امر نمى فرمايد، و اطاعت او را در كنار اطاعت پيامبرش قرار نمى دهد.